Warszawa - Thủ đô từ đống tro tàn

Tạm biệt nước Nga vĩ đại, tạm biệt Moskva xinh đẹp. Sau hơn một giờ bay chúng tôi đã có mặt tại Warszawa - Thủ đô Ba Lan. Cán bộ và xe của sứ quán đón đoàn, rồi đưa chúng tôi đến nhà hàng Vân Bình (một tiệm ăn lớn của người Việt tại Thủ đô Warszawa) với nhiều món ăn Việt, các món ăn Âu - Á. Đại sứ Việt Nam tại Ba Lan và phu nhân đã đợi chúng tôi ở nhà hàng. Bữa tiệc ấm cúng và thân mật. Sau đó chúng tôi về khách sạn tranh thủ nghỉ ngơi. 14 giờ đoàn đến thăm và có buổi làm việc với Đại sứ quán.

Đoàn chụp ảnh lưu niệm trước Đại sứ quán Việt Nam tại Ba Lan

Trên một con lộ lớn, tòa nhà Đại sứ quán Việt Nam tại Ba Lan khá đẹp. Đại sứ mời chúng tôi đi thăm một lượt tòa nhà, tôi thấy có nhiều kỷ vật như: Bức tranh quý của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết, chiếc trống đồng to của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng... tặng sứ quán khi đến thăm. Tại phòng tiếp khách quốc tế và các vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta mỗi khi ghé thăm, Đại sứ cho biết: Ba Lan là nước có công nghiệp đóng tàu nổi tiếng đã giúp cho Việt Nam rất nhiều về lĩnh vực này. Anh thông báo cho đoàn rất nhiều vấn đề về tình hình chính trị, xã hội ở Ba Lan, những hoạt động hợp tác và thương mại giữa hai nước... 

Về lĩnh vực văn hóa, Đại sứ cũng cho biết vừa tổ chức triển lãm tranh của họa sĩ Văn Dương Thành. Hiện nay, sứ quán phối hợp cùng với Bộ Thông tin và Truyền thông tổ chức triển lãm ảnh “Việt Nam ngày nay”, đã mở cửa được ít ngày, thu hút được sự quan tâm của nhiều công chúng Ba Lan... Sứ quán cũng đã tổ chức đêm nhạc Chopin do các học sinh tại Ba Lan trình bày. Đại sứ còn cho biết, nghệ sĩ Đặng Thái Sơn đã thành danh ở đây với 3 giải thưởng lớn và thời điểm này ở Ba Lan cũng đang tổ chức lễ hội thơ gần giống như Ngày Thơ Việt Nam của chúng ta. 

Thời gian còn lại, buổi chiều chúng tôi đến thăm và tìm hiểu về thành phố Warszawa, cố đô Krakow cùng nhiều nơi khác, cả Thánh địa Czestochowa - nơi có bức tượng “Nữ vương Ba Lan” nổi tiếng. Thủ đô Warsaw có vẻ cũ kỹ, các công trình nổi tiếng thường có màu sơn đậm mang vẻ u buồn, đường phố khá rộng, các phương tiện thường là xe ô tô các loại. Phải nói ngay văn hóa giao thông ở đây cũng như các nước châu Âu khác rất đáng phải học tập, đó là lái xe luôn dừng xe nhường đường cho người đi bộ khi đi ngang.

Warszawa là thành phố lớn nhất và là thủ đô của Ba Lan với dân số gần 4 triệu người, diện tích 516km2. Từng được mệnh danh là Paris của phương Bắc, Warszawa là một trong những thành phố đẹp nhất thế giới cho đến khi xảy ra chiến tranh thế giới lần II. Bị Đức ném bom năm 1939. Cuộc chiến của Hồng quân Liên Xô với Đức đã phá hủy 80% cơ sở nhà cửa ở Warszawa, làm 1,4 triệu người chết. Ba Lan là nước duy nhất ở châu Âu không bao giờ chịu hợp tác hay đầu hàng quân Đức trong thế chiến II. Là nơi có phong trào kháng chiến lớn nhất ở châu Âu. 

Thủ đô Warszawa ngày nay chính là thành tựu đáng nể và là niềm hãnh diện của người dân Ba Lan. Từ thành phố bị hủy diệt trong chiến tranh, giờ đây Warszawa như một mầm sống vươn lên mạnh mẽ. Đến đây ta bắt gặp bên cạnh những đổi mới của thời hiện đại, sự sầm uất, sôi động, nhưng thấp thoáng sau nó là một quá khứ đau thương mà oai hùng.

Cung điện Hoàng Gia - nay là Viện Bảo tàng Hoàng Gia, đã từng bị hư hại sau chiến tranh mới được phục hồi năm 1974. Đây là nơi cư ngụ của Hoàng gia Ba Lan, người đầu tiên là Vua Sigismund, trong cung có rất nhiều phòng lớn, nhỏ treo nhiều bức chân dung bằng sơn dầu. Phòng nào cũng được trang hoàng lộng lẫy. Cung điện đã từng là nơi Napoleon gặp gỡ công nương Marie Walewska, về sau bà đã làm hoàng hậu nước Pháp. Phía trước cung điện có bức tượng lớn Vua Sigismund I, xây dựng năm 1640 để kỷ niệm vị vua đã chọn Warszawa làm Thủ đô Ba Lan... cùng nhiều cổ vật được người Ba Lan chống chọi, giấu giữ và đòi lại từ Đức về những năm sau chiến tranh. 

Chiều dần buông, chúng tôi tranh thủ chụp ảnh, đi bộ trong phố cổ mua sắm một số đồ lưu niệm.

Sáng hôm sau chúng tôi đến tham quan nhà và khu bảo tàng nơi lưu giữ tác phẩm âm nhạc của nhạc sĩ thiên tài Sôpanh. Xe đưa chúng tôi ra ngoại ô cách Warszawa khoảng 40km, qua những cánh đồng bát ngát những cây táo chín đỏ hai bên đường, rồi dừng lại ở một khu vườn nơi có nhiều cây xanh rất đẹp, trong đó có ngôi nhà của Chopin cùng với những phòng trưng bày nhiều tác phẩm của ông. Hôm nay, trời nắng đẹp có rất nhiều đoàn khách các nước đến tham quan chụp ảnh lưu niệm tại đây. Họ cũng như chúng tôi cùng xếp hàng để mua một số đồ lưu niệm tại nơi đã sinh ra một nhạc sĩ thiên tài vào bậc nhất thế giới. 

Trên đường về thủ đô, chúng tôi còn ghé thăm một số công trình kiến trúc: Bảo tàng nghệ thuật, nhà thờ, cung văn hóa và khoa học... ở Ba Lan. Buổi chiều đoàn có buổi làm việc chính thức với Hội Nhà văn Ba Lan. Trụ sở làm việc của Hội là một tòa biệt thự khá to với 4 tầng, có từ năm 1946 ngay cạnh Cung điện Hoàng Gia. Tòa nhà này đã bị phá hủy bởi máy bay của Đức, nhưng được xây dựng lại năm 1949 dựa theo bản vẽ của một họa sĩ Ý.

Hội Nhà văn Ba Lan có 1.300 hội viên với 21 chi nhánh trên toàn quốc, riêng Warszawa có gần 300 hội viên, nơi ít nhất cũng có hơn 10 người. Hội viên của Hội có cả người nước ngoài, trong đó có cả người Việt Nam là nhà văn Lâm Quang Mỳ, ông viết cả tiếng Việt và tiếng Ba Lan. 

Nhà thơ Malech Yatskevich, người đã ở cương vị Chủ tịch Hội 12 năm, ông đã sang Việt Nam 2 lần vào các năm 1983, 2008. Ông cho biết khi đến Việt Nam lần đầu, ông luôn bị ám ảnh bởi những con sông hình tròn (ý nói những hố bom Mỹ). Năm 2008, trở lại Việt Nam, ông rất khâm phục về sự đổi mới và phát triển đất nước của Việt Nam. Nhà thơ cũng thẳng thắn nhận xét: “Văn hóa nói chung và văn học nghệ thuật nói riêng hiện nay ít được quan tâm như trước. Trong số những nhà văn Ba Lan, chỉ có khoảng 20 - 30 người sống thực sự bằng nghề viết”. Vì vậy, văn học chỉ còn là sự đam mê chứ không còn được như một nghề, các cuộc gặp gỡ giữa các nhà văn với công chúng ít dần, truyền hình cũng chỉ còn một kênh về văn hóa, văn học nghệ thuật. Nhìn chung các Hội đều có báo, tạp chí nhưng xuất bản ít và ra hàng tháng. Trước đây thì Đảng rất quan tâm nhưng hiện nay Nhà nước Ba Lan chưa có chính sách cho văn hóa, trong khi Ba Lan là nước có nền văn hóa lớn trên thế giới... Các hoạt động của Hội Nhà văn cũng như các Hội khác thường phải xin tài trợ.

Tác giả bên pho tượng nhạc sĩ Chopin ở Warsaw.

Cũng như một số Hội ở Nga, các tổ chức Hội ở Ba Lan mặc dù chưa có sự quan tâm của Nhà nước, nhưng Hội Nhà văn Ba Lan có 25 phòng ốc khách sạn, 2 tòa nhà, một ở trên núi Zakopane cách thủ đô 200km, một ở Warszawa cho thuê để đảm bảo có nguồn kinh phí cho các hoạt động của Hội. Chính nhờ vậy nên hàng năm Hội đã tổ chức bình quân 250 cuộc thi lớn, nhỏ, giao các chi hội, các cấp tổ chức. Hội còn tổ chức Mùa thu thơ hàng năm. Năm vừa qua cũng có 44 nhà văn của 36 nước tham dự. Ông cho biết rất tiếc 2 năm gần đây ngài Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam không đến được, ông hy vọng tới đây Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam sẽ đến với Ba Lan.

Trưởng đoàn chúng tôi đã thông báo với ngài Chủ tịch Hội về tình hình văn hóa, việc xuất bản sách báo văn học ở Việt Nam. Các thành viên trong đoàn cũng đặt nhiều câu hỏi và trao đổi thẳng thắn với ngài Chủ tịch Hội. Buổi làm việc chân tình, cởi mở, ngài Chủ tịch Hội còn đưa chúng tôi lên tầng 3 tham quan thư viện của Hội, có rất nhiều phòng trưng bày, lưu giữ các tác phẩm của các tác giả Ba Lan một cách có hệ thống như một Bảo tàng văn học đầy đủ...

Kết thúc buổi làm việc, còn lại ít thời gian buổi chiều, chúng tôi tranh thủ tham quan một vài tuyến phố, dạo bộ công viên thủ đô rồi trở về khách sạn trả phòng, lên xe đến nhà hàng ăn tối. Bữa tối hôm nay ở Ba Lan thật thịnh soạn có rượu cỏ, đặc sản của Ba Lan, có cả món ẩm thực lòng lợn. Chủ nhà hàng người Việt cho biết vừa mới mổ lợn chiều nay. 21 giờ chúng tôi đã lên tàu cao tốc sang Cộng hòa Séc tiếp tục chuyến công tác.

Đỗ Ngọc Dũng

Boston - Thành phố cổ kính, nơi khởi nguồn tri thức

Boston thành phố thủ phủ của tiểu bang Massachusetts, Hoa Kỳ, có diện tích 124 km2, dân số khoảng 700 ngàn người. Là một trong...