Đừng để lời nói không vui làm tổn thương trẻ, 4 câu này bố mẹ càng ít nói càng tốt cho con

Nhà tâm lý học nổi tiếng Eric Fromm từng phân tích sâu sắc trong cuốn “Nghệ thuật yêu”, "Châm biếm, coi thường, phủ định trong ngôn ngữ, thậm chí cả sự cắt ngang, thờ ơ vô ý đều có thể gây tổn hại sâu sắc cho tâm hồn con người. Loại tổn thương tinh thần này thường sâu sắc và đau đớn hơn nỗi đau thể xác, khó lành. Chúng như những vết sắc nhọn vô hình bào mòn mối liên hệ tình cảm giữa con người với nhau, dẫn đến sự xa lánh và đối kháng trong các mối quan hệ.”

Quan điểm của Fromm nhắc nhở chúng ta rằng việc lựa chọn từ ngữ trong giao tiếp hàng ngày là rất quan trọng.

Khi giao tiếp, tránh sử dụng những từ ngữ gây tổn thương, đặc biệt là có hàm ý xúc phạm.

Trong cuộc sống thực, có nhiều tổn thương đến từ cuộc trò chuyện hàng ngày. Đặc biệt trong gia đình, các bậc phụ huynh thường gặp phải những nhầm lẫn sau: “Tại sao con không luôn nghe lời tôi?” "Tại sao tôi luôn khó giao tiếp suôn sẻ với con mình?" “Tại sao con tôi ngày càng khép kín và không muốn chia sẻ suy nghĩ?” Những vấn đề này thường phát sinh do bố mẹ vô tình sử dụng sai cách diễn đạt trong giao tiếp, khơi dậy sự phản kháng của trẻ.

Khi trẻ cảm thấy rào cản trong giao tiếp, dần khép kín và không còn sẵn sàng cởi mở nữa.

Theo thời gian, lòng tin của trẻ đối với bố mẹ sẽ dần yếu đi, mối quan hệ trở nên xa cách.

Để thiết lập sự giao tiếp tốt, bố mẹ nên cảnh giác và tránh 5 cách diễn đạt sai thường gặp.

Thao túng cảm xúc: “Nếu con không vâng lời, mẹ sẽ không yêu con nữa”

Những người gần gũi nhất với nhau thường có thể chạm vào nơi mềm yếu và dễ bị tổn thương nhất của nhau.

Trên con đường nuôi dạy, khi bố mẹ mất kiểm soát cảm xúc, có thể sử dụng để đe dọa.

Thao túng cảm xúc là việc bố mẹ ngầm hoặc rõ ràng đe dọa, trẻ có nguy cơ mất đi tình cảm hoặc sự quan tâm nếu không hành động theo mong muốn của mình.

Điều này thường dưới hình thức nói thẳng với trẻ rằng “Nếu con không vâng lời, mẹ không thích con nữa” hoặc cố tình phớt lò trẻ như một hình phạt khi không vâng lời.

Trẻ em luôn mong muốn được bố mẹ chấp nhận và yêu thương.

Những lời đe dọa tưởng chừng như nhẹ nhàng có thể khiến trẻ ngoan ngoãn trong thời gian ngắn, nhưng về lâu dài gieo mầm mống bất an, tự ti trong lòng, làm tổn hại đến cảm giác an toàn về mặt cảm xúc của trẻ.

Nhà tâm lý học Alfred Adler từng chỉ ra: “Được yêu thương là một trong những nhu cầu tình cảm cơ bản nhất của con người”.

Khi bố mẹ sử dụng nhu cầu này như một phương tiện để kiểm soát, mặc dù trẻ có thể tạm thời tuân theo vì sợ hãi, nhưng nỗi sợ hãi sâu sắc bên trong và cảm giác bất an khi “mất tình yêu” sẽ đồng hành khi lớn lên và có những ảnh hưởng sâu rộng.

Khoảng cách giữa kỳ vọng quá mức và thực tế: “Tại sao con không thể giỏi bằng người ta”

Chắc hẳn nhiều người đã nghe câu nói này khi còn nhỏ  "Hãy nhìn con của người khác. Lần nào họ cũng nhận được học bổng. Tại sao con lại không?" "Anh họ của con đã là bác sĩ. Khi nào con mới có thể tạo ra sự khác biệt?" "Mẹ nuôi con thật vô ích, căn bản không có tương lai."

Khi lớn lên, những “tấm gương thành công” đó luôn theo đuổi chúng ta, rằng họ tài năng, sự nghiệp thành đạt, gia đình hạnh phúc… Dường như chúng ta luôn đuổi theo những cái bóng này nhưng không bao giờ có thể bắt kịp.

Bất cứ khi nào bố mẹ dùng những lời như vậy để động viên, thực chất đang gửi đi thông điệp này: "Mẹ thất vọng về con" "Con chưa đạt được đủ thành tích" “Có vẻ như con chẳng có gì đáng tự hào cả.”

Mọi đứa trẻ đều mong muốn được bố mẹ công nhận và đánh giá cao, nhưng dưới áp lực lâu dài của khoảng cách giữa kỳ vọng quá mức và thực tế, trẻ có thể bắt đầu nghi ngờ bản thân: "Mình thực sự tệ đến thế sao? Mình thực sự không thể đạt được điều bố mẹ kỳ vọng.”

Điều tồi tệ là “khoảng cách giữa kỳ vọng và thực tế” này còn có thể khiến bố mẹ lo lắng hơn.

Những bậc bố mẹ không đủ tự tin vào phương pháp giáo dục của mình, sẽ lo lắng tương lai trẻ sẽ dễ rơi vào vòng xoáy so sánh này.

Họ tìm kiếm sự an ủi hoặc khẳng định hướng giáo dục của mình thông qua so sánh. Nếu thắng, cảm thấy tự mãn và cho rằng phương pháp giáo dục này là đúng; nếu thua, trở nên lo lắng cho tương lai của con.

Tuy nhiên, mỗi đứa trẻ đều có quỹ đạo phát triển và tài năng thiên bẩm riêng.

Vì vậy, bố mẹ nên học cách trân trọng sự khác biệt, tuân thủ tốc độ phát triển riêng, thay vì theo đuổi những tiêu chuẩn thành công giống như những trẻ khác.

Bằng cách này, bố mẹ sẽ thực sự hỗ trợ con để bay tự do trên con đường trưởng thành.

Phớt lờ cảm xúc của trẻ: “Sao con ngốc, thiếu suy nghĩ thế”

Gia đình phải là nơi trẻ trú ẩn tình cảm, tìm kiếm sự an ủi khi bị tổn thương bởi thế giới bên ngoài.

Tuy nhiên, đôi khi lời nói và hành động của bố mẹ lại vô tình phớt lờ cảm xúc thật của con.

Khi trẻ bày tỏ sự bất bình, sợ hãi hay buồn bã, một số bố mẹ không thông cảm, hỗ trợ mà đáp lại bằng “Sao con ngốc thế” hoặc “Con không biết quan tâm đến người khác sao?”

Ví dụ, khi một đứa trẻ khóc vì bị bắt nạt ở trường, bố mẹ phản ứng: “Con chỉ biết khóc, tại sao con không biết đánh lại?”.

Hoặc khi trẻ cảm thấy tội lỗi vì đã không đáp ứng được kỳ vọng, bố mẹ trách móc: “Tại sao con không thể cố gắng hơn nữa?”

Những lời nói như vô tình gieo vào tâm trí trẻ: Cảm xúc của mình không quan trọng, là gánh nặng của bố mẹ. Theo thời gian, trẻ dần học cách che giấu cảm xúc thật, thậm chí nghi ngờ bản thân.

Thế giới cảm xúc của trẻ rất phong phú và tinh tế, cần được nhìn nhận và thấu hiểu.

Sự thờ ơ và phủ nhận sẽ khiến trẻ khép kín trái tim mình hơn, thậm chí ảnh hưởng đến các mối quan hệ giữa các cá nhân và biểu hiện cảm xúc trong tương lai.

Vì vậy, trong trường hợp này, bố mẹ được khuyên nên học cách lắng nghe, tôn trọng cảm xúc, dành sự hỗ trợ và thấu hiểu thỏa đáng. Với cách này, trẻ có thể lớn lên khỏe mạnh, trở thành người sống tình cảm và ân cần.

Can thiệp quá mức vào cuộc sống của trẻ: “Tất cả vì lợi ích của con, nên phải nghe lời”

Nhiều phụ huynh luôn muốn sắp xếp mọi thứ, để đảm bảo trẻ có thể tiến về phía trước một cách suôn sẻ.

Tuy nhiên, sự can thiệp quá mức vào cuộc sống thường phản tác dụng.

"Con phải học chuyên ngành này để có tương lai" "Người đó không phù hợp với con, đừng kết giao nữa" "Mẹ làm tất cả những điều này là vì lợi ích của con, tại sao con không hiểu?" Những lời này tưởng chừng như chứa đầy sự quan tâm, kỳ vọng nhưng thực chất lại tước đi cơ hội được tự lập lựa chọn và trưởng thành của trẻ.

Nhân danh tình yêu, bố mẹ thực hiện quyền kiểm soát trên thực tế, ràng buộc trẻ theo con đường mình đã đặt ra, hạn chế khám phá và phát triển tự do.

Trẻ sống trong môi trường này lâu ngày có thể dần mất đi khả năng suy nghĩ, đưa ra quyết định độc lập và trở nên phụ thuộc, phục tùng.

Trẻ có thể không dám vượt qua vùng an toàn, vì sợ đi ngược lại mong muốn của bố mẹ, cũng có thể nảy sinh tâm lý nổi loạn vì bị kìm nén trong một thời gian dài.

Mỗi đứa trẻ là một cá thể độc lập với những ý tưởng và mục tiêu riêng.

Vì vậy, bố mẹ nên tôn trọng sự lựa chọn, dành cho con đủ sự tin tưởng và hỗ trợ.

Khi đó, trẻ có thể dũng cảm tiến về phía trước trên con đường trưởng thành và phát huy tài năng.

Can thiệp quá mức không phải là tình yêu mà là sự kiềm chế. Do đó, hãy buông bỏ ham muốn kiểm soát, đồng hành cùng trẻ lớn lên bằng thái độ thấu hiểu và bao dung.